من در موقعیتی دیگر

در این دسته به چاپ رسیده است اخبار

تاریخ چاپ  

 

1

دکتر حسن مکارمی روزنامه همدلی
روزنامه سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگــی ۲۳ مرداد ۱۳۹۵ - 9 ذی القعده 1437 - 13 اوت 2016

به گونه ای که مبنای پایه ای و ساختار اعلامیه حقوق شهروندی ۱۹۷۲ در پاریس و اعلامیه جهانی حقوق بشر ۱۹۴۸ نیویورک, بر محور همین اصل بنیانی چون تعریف انسان گذاشته شده است: «دیگری», «منی» است در موقعیت دیگر.
http://hamdelidaily.ir/?newsid=16524

دکتر حسن مکارمی- از چه زمان آدمی بر حضور دستگاه فرمانروایی برخود اشراف یافته است؟ از چه زمان آدمی خود را در تن و روان دیده است؟ چنین پرسشهایی در فرهنگ‌های گوناگون پاسخ های متفاوتی یافته‌اند. این پاسخ ها مبنای حضور و خود آگاهی آدمیست. یونانیان باستان , به صراحت به شناخت و جدایی بدن و روان آگاهی یافته بودند. ایرانیان باستان نیز به شیوه ای دیگر از «منی دیگر» که در جهانی به موازات جهان ما جاریست یاد می کرده اند. تقسیم بندی های دیگری نیز بتدریج خود نمودند. حضور روح چون «منی دیگر», جان و سر ودل و اینهمه تا آنجا پیشرفت کرد که مبانی دانش و شناخت روان جدا گشت و به گونه ای بسیار کلی، به روانپزشکی, روانشناسی, روانکاوی و روان درمانی انجامید. تعریف و شناخت روان در حوزه علوم به نور پردازی بر مرزهای روان می انجامد. این مرز بندی نخستین تعریف»دیگری» است در مقابل روان. تن ما نخستین این «دیگری» هاست. کودک با نخستین آگاهی بر حضور خویش و جداییش از مادر به همت پدر, از مادر و پدر جدا می گردد و دیگری مادر, دیگری خواهر و برادر, دیگری همبازی ها, دیگری همشاگردی ها... دورتر, دیگری… آنانی که با زبانی دیگر سخن می گویند, رفتاری دیگر دارند, و آدمی بر حضور فرهنگی دیگری دست می یابد. اساس تعامل با این «دیگری», ساختار انسان شهروند را بنیان می گزارد. به عبارتی دیگر, روان در چهارچوبی جای می گیرد که جهان خود را با نظام «دیگری»‌ها می سازد و از اینجاست که ارزش های فرهنگی من و ما و دیگری عمده می شود. تا آنجا که مبنای پذیرفته شده انسان متمدن امروزی همین تعریف دیگری برای روان و تعامل ما با اوست. یکی از عمده ترین عناصر ساختاری و زیر بنایی در هر فرهنگ , شکل‌گیری و نقش من و رابطه این من با دیگری چون, انسان سخنگو و آرزومند است. توجه به پیدایش, رشد, تغییرشکل و تکامل این رابطه چون من و دیگری در سه بعد می تواند مورد توجه قرار گیرد. پیدایش انسان در بستر نماد پردازیش با زاویه دید یک ملیون ساله‌اش نگاه انسانشناسانه , پیدایش روابط اجتماعی از خانواده , تا قبیله و اسکان یابی و شهر نشینی تا انسان پس از اختراع و بنیان گذاری اصول حقوق بشر نگاهی جامعه شناسانه ودر نهایت شکل گیری روان هر انسان و نقش من و دیگری در این شکل گیری, نگاهی از زاویه روانشناختی. به گونه ای که مبنای پایه ای و ساختار اعلامیه حقوق شهروندی ۱۹۷۲ در پاریس و اعلامیه جهانی حقوق بشر ۱۹۴۸ نیویورک, بر محور همین اصل بنیانی چون تعریف انسان گذاشته شه است: «دیگری», «منی» است در موقعیت دیگر. در همین سومین بعد است که می توان پرسش را بیشتر شکافت و در نگاه روانکاوانه به این رابطه پرداخت. دیگری و نقش آن در فرهنگ, در طول قرنها و هزاره ها ساخته می شود. این دیگری در فرهنگ غنی ایران, سر زمین فرهنگی ما, از اسطوره ها آغاز شده در مذاهب گوناگون میترایسم, زرتشتی, مزدانی, ما نوی تا اسلام و اسلام شیعی و نهایتا در فرهنگ نوین ایران پس از قرن نوزدهم صیقل یافته و امروز در لایه های مختلف زندگی ما خود می نمایاند. وانعکاس همین لایه های فرهنگیست که کم و بیش زمینه ساز شکل گیری ناخود آگاه ما است. و درست به همین دلیل است که مو شکافی نقش دیگری نه تنها در ادبیات, شعر, عرفان, ترانه, ضرب المثل ها بلکه در زندگی هر روزه , کوچه وبازار, شهر و روستا , خانه و مدرسه و مسجد و امامزاده و مهمانی و سیزده بدر و نوروز و چهارشنبه سوری و جشن سده, از اهمیت ویژه ای بر خوردار است.